 |
FARKLI DİLLERİ,
FARKLI DİNLERİ, FARKLI DOĞRULARI KENDİ DOĞALLIKLARI İÇİNDE YÜZYILLARCA YAN YANA
YAŞATABİLMİŞ BİR COĞRAFYA: DERSİM |
  |
|
 |
Unutulan
bir dili, yok olmaya mahkum edilmiş bir kültürü, "el değmemiş
uzaklıklar"dan bugüne getirmek... Günümüzün en kestirme deyimiyle, "insan
karşıtı" modern toplumlarına alternatif olabilecek önemde motiflere sahip bir
kültürün varlığına kayıt düşmek... Tabii ki sadece ipuçlarıyla, küçücük
örnekleriyle farklı dilleri, farklı dinleri, farklı doğruları kendi doğallıkları
içinde yüzyıllarca yan yana yaşatabilmiş bir coğrafya Dersim; hem de öyle hesap
kitap yapmadan, büyük laflarla teorize etmeden, Kırmançlar (Zazalar), Kırdaşlar
(Alevi Kürtler), Ermenniler, Kürtler ve hatta Osmanlı İmparatorluğu'nun büyük alevi
katliamlarından kaçıp otoritenin ulaşamadığı bu dağlık bölgeye sığınmış
irili-ufaklı başka halklar bu "iç rahatlığı" (Zere Weşiye) düzeni
içinde yaşayabilmiştir. Binlerce
yıl öncesinden getirdikleri "doğa tanrıcı" inançlarını Alevilikle
bütünleştirerek "mutlak kutsal doğrular" yerine insanı ve doğayı eksen
alan bir felsefi yaşam tarzı yaratan Dersimliler, |
|
| bu
özellikleri dolayısıyla asırlarca siyasi otoritelerin de hışmına uğramışlardır.
Gerek Osmanlı İmparatorluğu döneminde gerekse de bugünün, medeni olmak adına
savunulan "tek doğru, tek kültür, tek dil, tek bayrak, tek şef, tek isim, tek
sınır, tek ulus" yaklaşımlarının ilk hedeflerinden biri Dersim Dersim
olmuştur. Çünkü Dersim; çok dilli, çok dinli, çok kültürlü, çok doğrulu, çok
şefli, çok isimli bir bölgedir ve "hizaya getirilmesi" gerekmektedir. |
| Bütün
bu "hizaya getirme çabalarına rağmen 1938 katliamına kadar Dersimliler kendi
doğrularını yaşama ısrarında başarılı olabilmişlerdir. Devletin bugün
açıklanan resmi kayıtlarına göre yaklaşık 10 yıl öncesinden başlayarak ön
hazırlıkları yapılan katliamda 70 bin insan katledip, bir o kadarı batı illerine
sürgün edildikten ve toplumun katliamdan kurtulan ileri gelenleri Elazığ'da idam
edildikten sonradır ki sistem bütün kurumlarıyla Dersim'e girmiştir. Sonra... Sonrası bugün artık neredeyse
insansızlaştırılmış bir bölge, binlerce yıl derinden gelen bir kültür ve onun en
önemli taşıyıcısı dilin yok olma sınırlarına varma realitesi. İşte bu yüzden
sadece ipuçlarıyla, küçücük örnekleriyle de olsa bir kültürün varlığına
işaret eden, tarihe böylesi bir kayıt düşen her türlü çaba bugün önemli bir
boşluğu doldurmuş oluyor... Bu konuda yapılanlar o kadar az işte... |
 |
|
|
|
Ziyaretçi
Sayısı |
|
|
